داستان طلا در هنر ایران؛ روایتی از یک فیلم مستند

به گزارش خبرنگار مهر، «داریک» عنوان مستندی درباره داستان طلا در هنر ایران است که آن را سید علی غمخواری ساخته و در هفدهمین
جشنواره سینما حقیقت نمایش داده است.

کارگردان در این مستند به این موضوع می‌پردازد که طلا در دوردست‌های عالم بالا شکل گرفت و با اجرام آسمانی به سوی زمین برای آدمیان آمد و چگونه در هنر ایرانی به کار گرفته شد. او مستند خود را داریک نامگذاری کرده است داریک، نام نخستین پول رسمی ایران بود که در سال ٥١٤ قبل از میلاد به دستور داریوش اول هخامنشی ضرب شد.

طلا براساس گفته‌ها و روایت این مستند، بر جای جای هنر ایرانی نشسته است از قرار گرفتن در چشمان یک زن تا کتابت و نگارگری. عوامل این مستند سری به شهر سوخته سیستان زده‌اند و داستان زنی را بازگو کرده‌اند که ۵ هزار سال پیش با تنی چند از همراهان، راهی سفر به شهری می‌شود که آوازه پزشکی آن شهره جهان است. پزشکان دست به کاری شگفت زدند تا یکی از مهمترین دستاوردهای شگفتی ایران باستان شکل بگیرد یعنی ساخت اولین چشم مصنوعی جهان.

این شیء عجیب در کاوش‌های بستانی شهر سوخته از جنس قیر با رگه‌های زر ناب متعلق به زنی حدود ۳۰ ساله کشف شده است. یادگاری زرین از روزگاری کهن. اولین نشانه‌های استفاده ایرانی‌ها از فلز طلا در چشم، این مورد است.

پس از آن مستندسازی به سراغ نقش برجسته مراسم تاجگذاری اردشیر رفته است و در سوی دیگر پیکر عظیم او در میانه عمر استوار بر دهانه یک غار. هر یک از این نقش برجسته‌ها روایت گر تاریخ دوران ساسانی هستند طلا در این دوران از اصلی ترین مصالح تزئین نقوش بوده است.

طلا نقش دیگر خود را در سکه‌های دوران ساسانی ایفا می‌کند جایی که این سکه‌ها پول واحدی در سراسر ایران بوده است.

مستندساز برای روایت کردن داستان طلا در هنر ایران سری به شهر باستانی بی شاپور و پس از آن به موزه آذربایجان می‌زند و بشقابی را با روکش طلا نشان می‌دهد که فرمانروا را درحال نبرد با دشمن رومی روایت می‌کند این بشقاب معمولاً به عنوان هدیه به سران کشورهای دیگر فرستاده می‌شد تا نشان دهنده عظمت شاه باشد.

در دوران هخامنشی چهار لوح زرین و سیمین کشف شد که سند مالکیت ایران بر بخش وسیعی از جهان بوده است. طراحی پول واحد و رایگان ایران نیز سکه‌های طلایی بوده‌اند که به آن داریک می‌گفتند این سکه‌های ۸ گرمی نقش سرباز را در دفاع از کشورش نشان می داده است.

برخی از هنرنمایی طلا در آثار ایرانی، سر از موزه‌های خارج از کشور درآورده‌اند مانند ارابه‌های طلای چهار اسب در موزه لندن یا گردنبند با ارزشی در موزه میهوی ژاپن یا پیکره بز بالدار و پیکره سنگی زنی در موزه لوور که سه هزار سال پیش در شوش زندگی می کرده است و گوشته دامنش نوشته من ناپیراسو هستم. حلقه انگشتری او که از جنس طلاست بر دست چپ اولین حلقه ازدواج در جهان است. حلقه یا تاج به مفهوم همدلی را در نقش برجسته ساسانی نقش رجب هم می‌توان دید.

در داستان طلا به این موضوع پرداخته شده که غیر از آثار قرن‌های گذشته که در آنها از طلا استفاده می کرده‌اند، در هنر کتابت و تذهیب و نگارگری نیز از طلا استفاده می شده است و بعدها به دوران اسلامی که رسیده، آن را می‌توان در مکان‌های مذهبی مانند گنبد امام رضا (ع) دید. طلا در هنر دیوارنگاری عصر زندیه نیز به کار برده شده است مانند ارگ کریمخانی.

این مستند در حال حاضر در جشنواره سینما حقیقت در حال اکران است و پس از مراسم اختتامیه نیز می‌توان آن را از طریق پلتفرم‌های مجازی مشاهده کرد.

عوامل مستند «داریک» عبارتند از تهیه، پژوهش، نویسنده و کارگردان: سیدعلی غمخواری، تصویربرداران: فرید هاشم‌زاده، حسین سلطانی‌پور، احمدعلی حیدری، محمدامین هاشمی، صدابرداری و صداگذاری: کیکاوس جهاندیده، تدوین: اکبر رضایی، مشاور گرافیک: کاوه سیستانی و انیمیشن‌های دوبعدی این مستند توسط پیمان دهقانی در واحد انیمیشن شبکه فارس تولید شده است.